केन्द्रीय विद्यालय संगठन, विभागीय परीक्षा पाठ्यक्रम-2022 विषय – पीजीटी-हिन्दी हिन्दी भाषा और अनुप्रयुक्त व्याकरण

 

केन्द्रीय विद्यालय संगठन, विभागीय परीक्षा पाठ्यक्रम-2022

विषय – पीजीटी-हिन्दी

हिन्दी भाषा और अनुप्रयुक्त व्याकरण

खंड – क हिन्दी भाषा और व्याकरण

1. हिन्दी भाषा और व्याकरण

2 वर्ण व्यवस्था वर्ण, मात्रा, अक्षर

3. वर्तनी तथा वर्तनी व्यवस्था वर्ण, शब्द और वाक्य स्तर पर व वर्तनी की सामान्य अशुद्धियाँ

4. संधि भेद स्वर संधि, व्यंजन संधि और विसर्ग संधि

5. शब्द भंडार और शब्द निर्माण शब्दों का वर्गीकरण

स्रोत, उत्पत्ति या इतिहास के आधार पर – तत्सम, तद्भव, देशज, आगत (विदेशज), संकर

रचना के आधार पर – मूल या रूढ शब्द, युत्पन्न शब्द – यौगिक, योगरूढ़

अर्थ के आधार पर – पर्यायवाची, विलोमार्थी, एकार्थी, अनेकार्थी, श्रुतिसम भिन्नार्थक शब्द

शब्द निर्माण – उपसर्ग, प्रत्यय, समास, युग्म शब्द, पुनरुक्त शब्द      

6. पद व्यवस्था शब्द और पद

पद के भेद, संज्ञा एवं संज्ञा भेद, लिंग, वचन, कारक, सर्वनाम एवं सर्वनाम के भेद,

विशेषण एवं विशेषण के भेद, प्रविशेषण, क्रिया एवं क्रिया भेद, वाच्य, अव्यय एवं अव्यय भेद, निपात

7. पद-परिचय - संज्ञा, सर्वनाम, विशेषण, क्रिया, अव्यय

8 वाक्य व्यवस्था वाक्य के अंग, वाक्य रचना, पद-बंध और उपवाक्य, वाक्य के प्रकार

(रचना व अर्थ के आधार पर), वाक्य रचना की अशुद्धियाँ, वाक्य रूपान्तरण  

9 मुहावरे एवं लोकोक्तियाँ

10 अलंकार अनुप्रास, पुनरुक्ति, यमक, उपमा, उत्प्रेक्षा, रूपक, अतिशयोक्ति, मानवीकरण

खंड – ‘अवबोधन तथा रचनात्मक अभिव्यक्ति

11 पाठ बोधन - अपठित काव्य व गद्य

12 लिखित रचना

पत्र-लेखन - प्रार्थना-पत्र, आवेदन-पत्र, बधाई-पत्र, शुभकामना-पत्र, निमंत्रण-पत्र, संवेदना-पत्र, शिकायती-पत्र, समस्या-संबंधी (प्रकाशनार्थ) पत्र

अनुच्छेद लेखन, स्ववृत्त लेखन, संवाद लेखन, विज्ञापन लेखन, सूचना लेखन, अनुच्छेद-लेखन

Comments

Popular posts from this blog

8B.1 भारत की खोज (Bharat ki Khoj) कक्षा आठवीं पूरक पाठ्यपुस्तक NCERT प्रश्न-अभ्यास (1-15)

8.1लाख की चूड़ियां laakh ki chudiyan

8.7 कबीर की साखियां - अभ्यास Kabir ki sakhiyan